Những nạn nhân của thuốc lắc
Thuốc lắc bản chất hóa học là amphetamin hoặc những dẫn chất của amphetamin như dextroamphetamin, methamphetamin hoặc methylphenidat… được xếp vào nhóm thuốc kích thần. Thuốc này được chỉ định trong y học nhằm mục đích điều trị một số tình trạng bệnh lý: tăng động giảm chú ý ở trẻ em, chứng ngủ rũ, chứng béo phì, trầm cảm và chứng suy nhược mạn tính. Tuy nhiên những loại thuốc này lại được sử dụng một cách bất hợp pháp dưới dạng những tên rất kêu như là Adam hay Eva… vì nó có một số tác dụng mà giới trẻ ưa thích.
Thông qua việc tác động vào hệ thống bài tiết catecholamin trong não, thuốc làm tăng giải phóng các loại catecholamin, đặc biệt là hệ thống dopamin ở tiền synap, serotonin (là những chất dẫn truyền thần kinh ở các khu vực hệ thống limbic ở vùng vỏ não). Điều này là nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi về tâm thần khi sử dụng loại thuốc này.
Với liều lượng khoảng 100 – 150mg (có thể dưới dạng đường uống hoặc đường tiêm) thì người sử dụng thường cảm thấy có những cảm giác như mình đang rất khỏe mạnh, có cảm giác hân hoan vui sướng, trong một trạng thái rất sung sức và rất thân thiện với mọi người.
Với một liều nhỏ như vậy thì thuốc làm tăng sự tập trung chú ý, làm tăng khả năng của người sử dụng trong phạm vi diễn đạt bằng lời nói hoặc chữ viết, khả năng thể hiện bản thân, làm cho người sử dụng có cảm giác tự tin hơn. Nó cũng làm giảm đi sự mệt mỏi, gây ra sự biếng ăn. Vì thế mà thuốc được những đối tượng: sinh viên trong mùa thi, những người lái xe đường dài hoặc những người làm công việc kinh doanh sử dụng vào những thời điểm có tính chất bước ngoặt của bản thân hoặc những vận động viên sử dụng trong thi đấu như là chất dạng doping. Thuốc còn có tác dụng làm tăng hoạt động, tăng hoạt động tình dục. Đó cũng chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng lắc mà chúng ta vẫn thường thấy trong các vũ trường, trong các quán karaoke, những đám thanh niên lắc cả đêm không biết mệt mỏi.
Ngoài tác dụng làm cho có những thay đổi về tâm thần như trên, thuốc còn gây ra những sự thay đổi về cơ thể nghiêm trọng như huyết áp tăng rất cao, gây nhồi máu cơ tim, nhồi máu não, thậm chí có thể gây co giật hoặc hôn mê dẫn đến tử vong liên quan đến việc tăng liều amphetamin. Những tác dụng nhẹ hơn cũng thường gặp như đau đầu, sốt, nhịp tim nhanh, buồn nôn, nôn, khó thở, run chân tay. Việc dùng thuốc bằng đường tĩnh mạch còn là nguyên nhân dẫn đến việc lây truyền các bệnh viêm gan B, HIV…
Thuốc này còn có thể gây tác dụng loạn thần giống như bệnh tâm thần phân liệt, bệnh nhân có những biểu hiện như hoang tưởng, ảo giác, kích động về hành vi, lời nói mà chúng tôi vẫn thường gặp trong quá trình điều trị và tình trạng này thường kéo dài khoảng vài ngày, khi hỏi về tiền sử thì có sử dụng thuốc lắc, làm xét nghiệm có thể thấy thuốc trong nước tiểu bệnh nhân. Điều trị có thể khỏi được hoàn toàn bằng sử dụng các thuốc an thần kinh, không tái phát nếu không tiếp tục sử dụng.
Sử dụng thuốc này kéo dài sẽ dẫn đến tình trạng lạm dụng thuốc và nghiện thuốc. Người sử dụng đòi hỏi phải tăng liều thuốc để tạo ra được những cảm giác mà trước kia sử dụng với liều thấp gây ra. Chính điều này dẫn đến những tác dụng nguy hiểm khi tăng liều: ngộ độc dẫn đến hôn mê, gây rối loạn chức năng tình dục, rối loạn cường dương, gây mất ngủ, hoặc những tình trạng rối loạn lo âu.
Như vậy đây là một loại thuốc gây ra những rối loạn tâm thần cũng như cơ thể từ mức độ nhẹ đến nặng, có thể gây nghiện nếu sử dụng kéo dài, được giới trẻ sử dụng vì nó gây ra tác dụng kích thích tâm thần, gây ra sự phấn chấn, sảng khoái nhưng không ý thức được tác dụng nguy hiểm của nó.
Theo BS. Trịnh Thị Bích Huyền
Bệnh viện Bạch Mai/Sức khỏe & Đời sống